Hem ebeveynler hem de pediatristler genellikle iki yaş sendromundan bahsederler. En belirgin özellikleri sık sık yaşanan tantrumlar (öfke nöbetleri), zorlayıcı davranışlar, üzüntü ve hayal kırıklığı hissi olan normal bir gelişim evresidir.

İki yaş sendromu mutlaka tam 2 yaşta olacak diye bir şey yoktur. Genelde 18-30 ay arası herhangi bir dönemde başlar ve adından da anlaşılacağı gibi bu dönem 3 yaşına kadar devam eder.

Öfke nöbetleri 3 yaşından sonra da devam edebilir ancak genelde daha nadir yaşanır.

İki yaş sendromun ne bekleneceğini ve bununla nasıl baş edebileceğinizi öğrenmek için okumaya devam edin. Niçin bu iki yaş, korkunç bir “sendrom” olabilir?

1-3 yaş arası bebeklerin yürümeye başladıkları yaşlardır. Entelektüel ve fiziksel gelişim çağıdır. Çocuğunuz şunları yapmaya başlar:

• Yürümek
• Konuşmak
• Fikir sahibi olmak
• Duyguları öğrenmek
• Paylaşmayı ve sıra beklemeyi öğrenmek

Bu dönemde çocuğunuz doğal olarak çevreyi keşfetmek ve istedikleri şeyleri kendi kelimeleriyle ifade etmeyi ve yapmayı isteyeceklerdir. Bu beklenen ve oldukça normal olan bir davranıştır. Fakat fiziksel, dilsel ve duygusal gelişimleri henüz yeterli düzeyde olmadığı için, istedikleri gibi iletişim kurmadıklarında ya da bir şey yapmayı denerken başarısız olduklarında çok çabuk hayal kırıklığına uğrayıp öfkelenebilirler

Aşağıdaki örnekler bu dönemdeki çocuklarda üzüntü ve hayal kırıklığı hissine sebep olabilir:

• İsteklerini tam olarak ifade edebilecek dilsel yeterliliğe sahip değiller
• Sıranın kendisine gelmesini bekleyecek sabrı olmayabilir
• El göz koordinasyonlarını olduğundan daha iyi sanabilirler ve bazen sütü bardağa dolduramazlar ya da topu yakalayamazlar.

Çocuğunuz iki yaş sendromuna girdi mi?

Çocuğunuzun iki yaş sendromuna girip girmediğini doğum gününün yaklaşmasından değil hareketlerinden anlarsınız. Hayal kırıklığı seviyeleri ortalama bir küçük çocuktan daha fazla olduğunda, aşağıdakileri fark etmeye başlarsınız:

Öfke Nöbetleri (Tantrumlar)

Öfke nöbetleri hafif mızmızlanmalardan histerik ağlama ataklarına kadar değişkenlik gösterebilir. Öfke nöbetleri sırasında ağlamalara ek olarak fiziksel tepkiler de verebilirler:

• Vurma
• Tekmeleme
• Isırma
• Eşyaları etrafa fırlatma

Çocuğunuz öfke nöbeti geçirirken sanki asla bitmeyecekmiş gibi gelir; fakat 2003 yılında yapılan bir araştırmaya göre, 18-60 aylık çocuklardaki öfke nöbetlerinin yaklaşık %75’i 5 dakikada ya da daha kısa sürede biter. Tantrumlar kız çocuklarında ve erkek çocuklarında aynı oranda görülür.

Karşı Gelme

Her geçen gün çocuğunuz yeni beceriler ve yetiler kazanacaktır. Elbette, kazandığı yeni becerileri test etmek istemesi çok doğaldır. Bu durum, çocuğunuzun önceden kabul ettiği şeyleri artık reddetmesine neden olabilir. Mesela karşıdan karşıya geçerken elinizi tutmak istemeyebilir, kıyafetlerini giyerken ya da kaydırağa tırmanırken yardımınızı kabul etmeyebilir.

Bağımsızlıkları arttıkça, güçlerinin yetip yetmeyeceğinden bağımsız olarak kendi başlarına daha çok şey yapmak isteyebilirler. Ya da bir anda zaten çok kolay yapabildikleri bir şey için sizden yardım isterler.

Duygu Dalgalanmaları

Çocuğunuz çok mutlu ve keyifli görünürken bir anda bağırmaya ve ağlamaya başlayabilir. Bütün bunlar, becerilerini ve yeterliliklerini gözetmeden ve anlamaya çalışmadan istedikleri şeyleri yapmaya çalışmaları sonucunda ortaya çıkan “hayal kırıklığı” hissinin ürünleridir.

İki yaş sendromu mu yoksa davranışsal problemler mi var?

İki yaş sendromu ile daha ciddi sorunlara (psikolojik sağlık ile ilgili) işaret eden davranışsal problemleri nasıl ayırt edebilirsiniz?

2008’de öfke nöbetleri geçiren okul öncesi dönemde (3-6 yaş) çocuklarla yapılan güvenilir bir araştırmaya göre (link), öfke nöbetleri (tantrumlar) duygu durum ya da davranış bozukluğuna işaret edebilir. Bakılması gereken belirtiler şunlar:

• Öfke nöbetlerinde düzenli olarak (yarıdan fazlasında) ebeveyne ya da bakım veren kişiye karşı vurma, tekmeleme, ısırma ya da başka çeşitlerde fiziksel şiddet varsa
• Öfke nöbetleri sırasında çocuk kendine zarar vermeye çalışıyorsa
• Çok sık öfke nöbeti geçiriyorsa (günde 10-20 kez)
• Öfke nöbetleri ortalama 25 dakikadan uzun sürüyorsa
• Kendi kendini asla sakinleştiremiyorsa

Bu çalışmanın 2 yaşından büyük çocuklarla yapıldığını unutmayın. Bu tip öfke nöbetleri çocuğunuz büyüdüğünde de olmaya devam ediyorsa, endişe verici olabilir. Fakat iki yaş sendromu dönemlerinde oluyorsa endişelenmeye gerek yoktur.

Ne zaman yardıma ihtiyaç vardır?

İki yaş sendromu ile birlikte gelen öfke nöbetleri ve isyankar davranışlar oldukça doğaldır, fakat eğer bu davranışlar çığırından çıkıyorsa ve altından kalkamaz gibi hissediyorsanız kendinizi, bir çocuk doktoruna ya da psikoloğuna danışabilirsiniz.

Eğer öğretmenleri ya da bakıcısı size bir şeylerin yolunda gitmediğini söylüyorlarsa ya da siz aşağıdaki belirtileri fark ettiyseniz, bir uzmana danışabilirsiniz:

• İnsanların ilgisinden kaçınma ya da hiç ilgi çekmeye çalışmama
• Göz kontağı kurmama
• Aşırı derecede agresif ve tartışmacı olma
• Şiddet, kendisine ya da başkalarına zarar vermeye çalışması
• Evde çok fazla stres yaratması
  

Bütün çocuklar bu döneme girer mi?

İster 18 aylıkken ister 3 yaşındayken başlasın, küçük çocukların çoğu -en azından çocukların davranışları için belirli toplumsal beklentilerin olduğu Batı ülkelerinde- iki yaş sendromunun bazı belirtilerini gösterecektir.

Bu yaşlardaki çocuklar bağımsızlık ve benlik duygularını geliştirirler. Bu yüzden onların bakış açıları ve beklentileri sizinkilerle her zaman uymayacaktır.

Yine de bazı çocuklar diğerlerine göre bu dönemi çok daha hafif atlatırlar. Özellikle de eğer dil becerileri çok gelişmişse daha az öfke nöbetleri geçirirler çünkü gelişmiş dil becerileri sayesinde kendilerini daha kolay ifade edebilirler ve böylece hayal kırıklığı hissi azalmış olur.

Ebeveynler ve bakıcılar da bazı tetikleyicilerden kaçınarak çocuklara yardımcı olabilirler. Mesela, yatma saatini geciktirmek ya da çocuğunuz açken onunla bir şeyler yapmaya çalışmak duygu dalgalanmalarını ve öfke nöbetlerini tetikleyebilir.

Ne kadar sürer?

İki yaş sendromu bazen üç yaş sendromu haline de gelebilir. Fakat dört yaşına geldiğinde, genellikle kendilerini ifade etmeye yetecek dil becerisine ve motor gelişimine sahip olurlar. Öğretmenlerinin ve bakım veren kişilerin koyduğu kuralları takip edebilirler ve yönergeleri anlayabilirler.

Araştırmalara göre 2 yaşındaki çocukların %20’si öfke nöbetleri geçirirken, 4 yaşındaki çocuklarda bu oran %10’a düşüyor.

İki yaş sendromuyla baş etmek için ipuçları

Bu dönem boyunca çocuğunuza ve kendinize yardımcı olmanız için, Amerikan Pediatri Akademisi şunları öneriyor:

1. Yemek ve uyku saatleri düzenli olsun. İstenmeyen davranışlar genelde çocuğunuz açken ya da yorgunken ortaya çıkar.
2. Onayladığınız davranışları ödüllendirin, onaylamadıklarınızı görmezden gelin.
3. Tokatlamayın ya da vurmayın ve bağırmaktan kaçının. Çocuğunuza şiddet içermeyen davranışlarla model olmak istiyorsunuz.
4. Yapabiliyorsanız dikkatini dağıtın ve başka yöne odaklayın. Çocuğunuz yaramazlık yapmaya ve sızlanmaya başladığında ona daha eğlenceli ya da ilginç bir şey gösterin.
5. Kuralları basit, açıklamaları kısa tutun. Mesela, çocuğunuza şöyle söyleyin: Karşıdan karşıya geçerken elimi tutmanı istiyorum çünkü arabaların sana zarar vermesini istemiyorum.
6. Çocuğunuza seçenekler sunarak kontrolün onda olduğunu hissetmesini sağlayın. Mesela “Bugün mavi kazağını mı yoksa sarı ceketini mi giymek istersin?” diye sorabilirsiniz.
7. Çocuğunuzun yaşadığını ev ortamının güvenli olmasını sağlayın. Eğer bir şeylere dokunmasını istemiyorsanız, onları çocuğunuzun göremeyeceği bir yere koyun.
8. Pes etmeyin. Sınırlar koyun ve bunlara sadık kalın. Eğer çocuğunuz süpermarkette ona şeker almadığınız için şiddetli bir öfke nöbeti geçiriyorsa, onu hemen bu ortamın dışına çıkarın ve sakinleşene kadar bekleyin. Dolu bir alışveriş sepetini marketin ortasında öylece bırakan ilk ebeveyn siz olmayacaksınız.
9. Sakin kalın. Çocuğunuz sizin stresinizden beslenir. 10’a kadar sayın ya da derin bir nefes alın, hangisi sakinleşmenizi kolaylaştırıyorsa.
   

Özetle

İki yaş sendromu -ki aslında 3’lere hatta 4’lere kadar devam edebilir- normal bir gelişim evresidir. Öfke nöbetleri (tantrumlar) ve asi davranışlar olacaktır fakat bu davranışları yönetmeniz için bazı adımlar mevcut. Eğer yardıma ihtiyacınız olduğunu hissediyorsanız ya da bir şeylerin yanlış gittiğine dair hisler/düşünceler varsa, çocuk doktorunuzdan yardım almaktan çekinmeyin.

Kaynak: www.cocuklaringelisimi.com